De afgelopen jaren is reeds 10 procent van onze winkels leeg komen te staan. Maar de komende jaren komt daar nog eens 10 tot 20 procent leegstand bij. Nieuwbouw mag alleen nog in dringende gevallen gebeuren. In plaats daarvan zou de bouw flink moeten gaan helpen bij herbestemming. “Onze winkels moeten theaters worden en onze winkelstraten moeten kleine Elftelings worden.”
Dat pleidooi hield voorzitter Jan Meerman van Detailhandel Nederland tijdens een bijeenkomst in de Bouwkeet van Bouwend Nederland op de stoep van de Tweede Kamer over herbestemming. Meerman zei te vinden dat de bouwsector “nu nog te weinig meedenkt” over hoe je binnensteden bruisender kunt maken en hoe je de winkelgebouwen van de toekomst tot flexibele ruimten te maken.
Regierol
Meerman deed ook de oproep aan Den Haag “om weer wat meer te sturen in de ontwikkeling van vastgoed”, want die is nu “veel te gedecentraliseerd”. Vanuit de Bouwkeet werd de vraag gesteld of niet provincies eerder die regierol op zouden moeten pakken. Sommige provincies doen dat al wel, maar er zou nog altijd veel onnodige nieuwbouw gepland en uitgevoerd worden.
Frank van Blokland, directeur van de vereniging van institutionele beleggers in vastgoed, verzette zich tegen de kritiek van PvdA-Kamerlid Albert de Vries (die wegens ziekte niet aanwezig kon zijn) dat zijn achterban de pijn van de leegstand nog altijd niet had genomen. “Wij waarderen echt af. Het probleem is dat er nu heel veel gebouwen onder water staan”, zo stelde hij. De transformatie moet nog beginnen “en sloop vindt nog niet plaats.”
Bestemmingsvrij
Onze herontwikkelcapaciteit moet flink omhoog, zo stelde Gerben van Dijk van Vernieuwingbouw. Maar waarom meteen gaan slopen, vroeg hij. Waarom niet beginnen bij het begin? Hij wilde dat de gemeenten bouwgronden die nog niet gebruikt waren een andere bestemming geven en niet vasthouden aan bouwen . Daarnaast pleitte Van Dijk ervoor om leeg vastgoed ‘bestemmingsvrij’ te maken. Veel te vaak hoorde hij dat met gebouwen niets meer gedaan kon worden. Maar dat was even vaak onterecht.
In een korte toespraak verweet Rudy Stroink, voorzitter van het actieteam voor renovatie, transformatie en herbestemming de bouw “een zombiehouding”. De sector bleef te lang anderen de schuld te geven, terwijl de maatschappij “enorm veranderd is. Elke oplossing die niet 30% goedkoper en veel sneller bouwen inhoudt, is kansloos.” Hij vond dat sloop “een belangrijke waardetoevoeging” is. “Naast elke bouwer zou een sloper moeten staan.”
Hopeloos verloren
Een uiterst levendige discussie ontspon zich in de Bouwkeet. Er zijn te veel en zeer verschillende regels tussen gemeenten. Dat zit herontwikkeling in de weg, zo wierp een bouwer op. Een collega klaagde het gebrek aan regie en visie bij opdrachtgevers aan, want daar zijn de bouwers toch van afhankelijk.
Stroink schatte dat een derde van de leegstand hopeloos verloren is en gesloopt moet worden. Met een derde van de leegstand zou je volgens hem nog wel wat kunnen beginnen. Maar volgens Jan Meerman was die inschatting voor winkelleegstand te hoog. Voor lege winkels in binnensteden zag hij wel mogelijkheden.
Een “shabby Nederland”, waar het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) recent voor waarschuwde, voorzag Stroink niet. Misschien gaan we door “een wat meer shabby tussenfase” maar aftakeling is zeker geen gegeven te zijn, reageerde Gerben van Dijk. Kamerlid Roald van der Linde (VVD) vroeg de zaal in hoever het huurrecht een belemmering was. Collega-Kamerlid Eric Smaling (SP) waarschuwde voor het ‘kannibaliseren” van winkelgebieden door felle concurrentie tussen gemeenten.
